Μεγάλη διαδρομή με ιδιαίτερη ποικιλομορφία, που διασχίζει το πλούσιο σε υδάτινο δυναμικό κεντρικό τμήμα της Νάξου. Με αφετηρία το μεγαλύτερο χωριό των Μελάνων, τους Αγίους Αποστόλους, ο περιηγητής μπορεί να ακολουθήσει εναλλακτικά δύο πορείες: Η πρώτη οδηγεί στο γραφικό Κουρουνοχώρι, στην απέναντι πλαγιά, όπου δεσπόζει ο πύργος Σομαρίπα-Φραγκόπουλου, από τους παλαιότερους του νησιού. Η δεύτερη διασχίζει την κατάφυτη κοιλάδα των Μελάνων και συναντά μεταξύ άλλων τον ναό του Αγίου Γεωργίου, αρχικά κτίσμα υστερορωμαϊκών χρόνων και από τα πρώτα δείγματα χριστιανικής λατρείας στο νησί, με τοιχογραφίες διαφόρων χρονικών φάσεων.

Οι δύο αυτές πορείες συναντώνται στο στενό δρομάκι Κουρουνοχωρίου-Μύλων. Η ενιαία διαδρομή, αφού περάσει μπροστά από επιβλητικούς νερόμυλους, συνεχίζεται προς το χωριό Μύλοι, σε ειδυλλιακή τοποθεσία. Το μονοπάτι διαγράφει ελλειπτική τροχιά περνώντας κάτω από τις επισκέψιμες εγκαταστάσεις του αρχαίου υδραγωγείου και καταλήγει στο Φλεριό. Εκεί, ο περιηγητής έχει τη δυνατότητα να επισκεφθεί το αρχαϊκό ιερό των πηγών, καθώς και τα ημίεργα των αρχαϊκών κούρων στο χώρο των λατομείων του 7ου-6ου π.Χ. αιώνα.

Από το Φλεριό, η διαδρομή κατευθύνεται με ανηφορική αρχικά κλίση, σε φαρδύ μονοπάτι προς την Ποταμιά. Κατά μήκος της πορείας, υπάρχουν παρατηρεί κανείς αλώνια και ασβεστοκάμινα σε καλή κατάσταση. Μαρμαρόκτιστο λιθόστρωτο οδηγεί στην Άνω Ποταμιά, που υποδέχεται τον οδοιπόρο με την πλούσια σε νερό αρχαία πηγή της. Οι τρείς οικισμοί της Ποταμιάς, με εντυπωσιακά διατηρημένη την αρχιτεκτονική τους φυσιογνωμία, κοσμούν την υδροφόρα κοιλάδα, πλαισιωμένοι από νερόμυλους, ιστορικούς ναΐσκους και πύργους, αλώνια και λιοτρίβια. Το μονοπάτι μετά την Άνω Ποταμιά γίνεται παραποτάμιο. Στη συνέχεια η πορεία είτε ανηφορίζει ελαφρά προς τη Μέση Ποταμιά, διασχίζοντας τον οικισμό είτε εξακολουθεί να κινείται παραποτάμια, μέχρις ότου οι δύο πορείες ενωθούν σε μία στη σκιερή θέση Πλατανάκι, με παραδοσιακό λιθόκτιστο πλυσταριό. Στην τοποθεσία Λιεράδο, κατηφορικό παρακαμπτήριο μονοπάτι οδηγεί τον πύργο του Κόκκου, που υψώνεται πάνω από την κοίτη του ποταμού.

Φτάνοντας στην Κάτω Ποταμιά, ο οδοιπόρος κατευθύνεται ξανά προς τον ποταμό μέσα σε τοπίο πλούσιο σε οπωροφόρα. Σε μικρή απόσταση από το χωριό, στη θέση Επισκοπή, συναντά τον ιστορικό μεγάλο ναό του Αγίου Μάμα ή Θεοσκέπαστης, εγγεγραμμένο σταυροειδή με τρούλο, με σημαντικές κατά τόπους τοιχογραφίες και επιγραφή.

Η κατάληξη της διαδρομής γίνεται στον οικισμό Τρίποδες (Βίβλος), μεγάλο χωριό της πεδινής Νάξου με πλούσια αγροτική παραγωγή. Εντυπωσιάζουν εδώ οι ανακαινισμένοι ανεμόμυλοι και ο ναός (παλαιά μονή) της Παναγίας Τριποδιώτισσας (16ος αιώνας).