Νάξος, Διαδρομή Πολιτιστικού Ενδιαφέροντος 11:
Κυνίδαρος – Γεφύρι Απάνω Μύλου – Άγ. Γεώργιος – Πύργος Πραντούνα – Μέσα Γειτονιά – Εγγαρές
Σημεία Ενδιαφέροντος
- Λιθόκτιστο δίτοξο γεφύρι στα Χάλαντρα (19ος αιώνας)
- Υδρόμυλος Χατζή (18ος αιώνας)
- Άγιος Αρτέμιος (18ος αιώνας)
- Βυζαντινός ναός Αγίου Δημητρίου
- τετράτοξος υδρόμυλος Βασιλικούρη
- πύργος Πραντούνα (18ος αι.)
συγκρότημα υδρομύλων Φάμπρικας
Η διαδρομή ξεκινά από την πλατεία του Κυνιδάρου, του κατ’ εξοχή χωριού των λατόμων του ναξιακού μαρμάρου, με μεγάλη μουσικοχορευτική παράδοση. Αφού διασχίσει ανηφορικά τον οικισμό, ο περιηγητής κινείται βορειοανατολικά κατά μήκος αγροτικού δρόμου. Όταν η πορεία αρχίζει να παίρνει κατηφορική κλίση συνεχίζεται σε λιθόστρωτο μονοπάτι, το οποίο σε αρκετά σημεία διακόπτεται ή εναλλάσσεται με το δρόμο. Ευρύ είναι το οπτικό πεδίο προς την περιοχή των Χαλάντρων.
Φτάνοντας στις όχθες του ποταμού, που πλαισιώνονται από 6 ιστορικούς νερόμυλους, εντυπωσιάζει το λιθόκτιστο δίτοξο γεφύρι και ο παρακείμενος Μύλος “του Χατζή” (18ος αι.) Στο σημείο αυτό, διακλάδωση της διαδρομής οδηγεί από αγροτικό δρόμο στα επιφανή μνημεία του Αγίου Αρτεμίου (μεγάλης τρίκλιτης βασιλικής του 18ου αιώνα) και του βυζαντινού ημιερειπωμένου συγκροτήματος του Αγίου Δημητρίου.
Η κύρια πορεία συνεχίζεται δυτικά από το γεφύρι του Μύλου σε παραποτάμιο μονοπάτι, μέσα σε πυκνή βλάστηση, συναντώντας νερόμυλους και μικρούς καταρράκτες ανάμεσα στα βράχια.
Βαδίζοντας παράλληλα στο υδραύλακα προς τις Εγγαρές, ο οδοιπόρος αφού συναντήσει το γραφικό ξωκκλήσι του Αγίου Γεωργίου, διασχίζει την εύφορη περιοχή της Λαγκάδας, αντικρίζοντας διαδοχικά νέα σειρά νερομύλων, όπου ξεχωρίζουν ο επιβλητικός τετράτοξος υδρόμυλος Βασιλικούρη και το συγκρότημα της Φάμπρικας. Κατηφορίζοντας στη ρεματιά, το τοπίο βρίθει από νερά και βλάστηση πλούσια σε πλατάνους και καλαμιώνες. Στην περιοχή δεσπόζει ο πύργος των προκρίτων Πραντούνα (18ος αι.)
Στο τελευταίο τμήμα της, η διαδρομή συνεχίζεται και πάλι σε στενό αμαξιτό δρόμο, περνώντας από τον παραδοσιακό αγροτικό οικισμό της Μέσα Γειτονιάς.
Η κατάληξη στις Εγγαρές δίνει τη δυνατότητα στον περιηγητή να επισκεφθεί το ανακαινισμένο παραδοσιακό λιοτρίβι στη βόρεια έξοδο του οικισμού, το βυζαντινό μνημείο του Ταξιάρχη, την πλατειά κοιλάδα με τα ονομαστά περιβόλια της και την ακτή-υδροβιότοπο του Αμμίτη.
