Νάξος, Διαδρομή Πολιτιστικού Ενδιαφέροντος 2:
Φιλώτι – Αγία Ειρήνη – Αγία Μαρίνα – Πηγή Λευγάσα – Κορυφή Ζα – Σπήλαιο Ζα – Βρύση Αριώ – Μύλος Σταυράκη – Φιλώτι (κυκλική)
Σημεία ενδιαφέροντος
- Πύργος Μπαρότση (17ου αι., Φιλώτι)
- Αρχαία επιγραφή «όρος Διός Μηλωσίου»
- Κορυφή Ζα
- Σπήλαιο Ζα
- Πηγή – Κρήνη Αριών
- Ανεμόμυλος Σταυράκη
Ξεκινώντας στις ανατολικές παρυφές του Φιλωτίου, κεντρικού και μεγαλύτερου οικισμού της Νάξου με αγροτοκτηνοτροφικό χαρακτήρα, η διαδρομή ανηφορίζει από το ναΐσκο της Ειρήνης σε βουνοπλαγιά με πλούσια δενδρώδη βλάστηση και αμπελοκαλλιέργειες. Φτάνοντας στο κομβικό σημείο της Αγίας Μαρίνας, ο περιηγητής βρίσκεται ήδη στις υπώρειες του Ζά, του υψηλότερου βουνού των Κυκλάδων. Η ανοδική πορεία διέρχεται από την πηγή της Λευγάσας και τη χαραγμένη σε βράχο αρχαία επιγραφή «Όρος Διός Μηλωσίου». Το βουνό παρουσιάζει μεγάλο ορνιθολογικό ενδιαφέρον και συγκεντρώνει σπάνια ενδημικά είδη χλωρίδας.
Η κάθοδος από το σπήλαιο συναντά σε κοντινή απόσταση την πηγή του Καταφυγιού. Συνεχίζεται σε ανασκευασμένο λιθόστρωτο μονοπάτι προς τη βρύση των Αριών, που βρίσκεται σε κατάλληλα διαμορφωμένη, ειδυλλιακή τοποθεσία, ιδανικό σημείο στάθμευσης και ανάπαυλας για τον πεζοπόρο.
Το μονοπάτι προς το Φιλώτι συνεχίζει με κατεύθυνση νότια και καταλήγει στο ύψος του ημιερειπωμένου ανεμόμυλου. Από εκεί, το τελευταίο τμήμα της διαδρομής συμπίπτει με την αμαξιτή οδό Φιλωτίου – Καλαντού.
